Tanzanit to przezroczysta, niebieska i fioletowa w odcieniach odmiany zoizytu Ca₂(Al,OH)Al₂(SIO₄). Nazwa pochodzi od miejsca jego odkrycia i jedynego występowania na świecie – Tanzani. Do obrotu jubilerskiego został wprowadzona przez firmę jubilerską Tiffany a wypromowany dzięki biżuterii noszonej przez Elizabeth Taylor. Tanzanity charakteryzuje trichroizm – w zależności od kierunku, w jakim obserwujemy dany kamień, widoczne są trzy różne barwy: fioletowa, niebieska lub jasnożółta do brązowej. Barwa cenionych tanzanitów to fioletowo niebieski i niebieskawo fioletowy w odcieniach średnio jasnych do średnio ciemnych

Właściwości fizyczne

• Układ krystalograficzny: rombowy
• Twardość: 6-7
• Łupliwość: doskonała
• Rysa: biała
• Przełam: nierówny, kruchy
• Gęstość: 3,35 g/cm³
• Dwójłomność: 0,009
• Współczynnik załamania światła: 1,691-1,700
• Dyspersja: 0,030 (BG), 0,011 (CF)
• Pleochroizm: bardzo silny purpurowy-niebieski-żółty do brązowego
• Fluorescencja: brak

Tanzanity bardzo często poddawane są sztucznym zabiegom, mającym na celu poprawę ich barwy i przejrzystości. Powszechnie stosowaną metodą jest ogrzewanie akceptowane przez świat jubilerski i gemmologów. Ciemno brązowe kryształy potrafią po podgrzaniu w temperaturze 380⁰C dać najbardziej wartościowe, ciemno niebieskie, szafirowe kamienie.