Nazwa kwarc pochodzi od starogermańskiego kwarr (quarz) – zgrzyt gdyż tak określali ten minerał niemieccy górnicy. Kwarc jest przezroczysty i może być bezbarwny lub występować w wielu barwnych odmianach. Czysty, bezbarwny kwarc nazywany jest kryształem górskim.
- Układ krystalograficzny: trygonalny i heksagonalny
- Twardość: 7,0
- Łupliwość: brak
- Rysa: biała
- Przełam: muszlowy, kruchy
- Gęstość: 2,65 g/cm3
- Dwójłomność: 0,009
- Współczynnik załamania światła: 1,544-1,553
- Dyspersja: 0,013 (BG), 0,008 (CF)
- Pleochroizm: brak
- Fluorescencja: brak
Kolorowe odmiany kwarcu to:
* ametyst – fioletowy
* różowy
* cytryn – żółty
* dymny – brązowy
* morion – czarny
* awenturyn – jasnozielony
* mleczny – biały
* niebieski
* prasiolit – zielony
Kwarc tworzy też szereg odmian „migotliwych” jak kocie oko, tygrysie oko, sokole oko, bawole oko. Odpowiedzialne za te efekty są wrostki azbestu, krokidolitu, i pseudomorfozy po tych wrostkach.
Bezpostaciową odmiana kwarcu są opale. Ponadto kwarc może tworzyć liczne formy skrytokrystaliczne do których należą między innymi chalcedon, agaty, onyks, heliotrop. karneol, chryzopraz, jaspis, krzemień.